Kwa mujibu wa ripoti ya mwandishi wa Shirika la Habari la Hawza kutoka Ardabil Iran, Ayatollah A‘rafi katika ziara yake ya mikoa alipokuwa katika kongamano la wanafunzi wa kidini, wanazuoni na wahubiri wa mkoa huo alisema: Kati ya mihimili mikuu ya ujumbe wa Kiongozi Mkuu wa Mapinduzi ya Kiislamu kwenye kongamano la maadhimisho ya miaka mia moja ya kuhuishwa Hawza ya Qom, kuhusu Hawza iliyo mstari wa mbele na kiongozi, kuna mihimili na mitazamo kumi na miwili iliyotajwa, na mimi nitagusia baadhi yake.

Aliendelea kusema: Kuhusu mtazamo wa kistaarabu katika fikra za Kiislamu ambao Kiongozi Mkuu ameelezea, natoa utangulizi mfupi ili tufikie kwenye mtazamo ambao yeye ameuashiria. Huu ni muhtasari wa kwanza na mtazamo wa  utambulisho wa uongozi wa kidini ambao unaweza kufaidika nao kutokana na ujumbe huu katika takriban vichwa kumi vya utambulisho.

Mitazamo mitatu tofauti kuhusiana na mafundisho ya Uislamu

Makamu wa Rais wa Baraza la Wanazuoni alisema: Mtazamo wetu juu ya mafundisho ya Uislamu — katika fikra za kimantiki, fiqhi, maadili, tafsiri na hadithi — una mitazamo mitatu na nadharia tatu kuu.
Kwanza, nadharia ya kupunguza ambayo inasema kuwa mfumo wa fikra hizi za Kiislamu katika kalam, hadithi, tafsiri na fiqhi ni kauli zilizotawanyika au, hata kama zina mpangilio, basi ni katika mfumo wao mdogo tu, na kwa jumla Uislamu pamoja na elimu na maarifa yake ni kando ya maisha ya ustaarabu wa binadamu.

Aliendelea kusema: Ndani ya hazina ya Kiislamu, hakuna fikra ya kina na yenye mipangilio inayojumuisha nyanja zote za maisha ya binadamu; huu ni mtazamo usio wa kistaarabu. Wengi katika historia yetu walikuwa na mtazamo huu usio wa kistaarabu. Hata sasa ndani ya Hawza zetu za kielimu, wapo wanafikra wanaoona kwamba fiqhi, kalam, hadithi na tafsiri ni masuala yaliyotawanyika, na kwa jumla ni nyongeza tu ya ustaarabu wa binadamu. Huu ni mtazamo usio wa kistaarabu — ulikuwepo zamani na bado upo sasa.

Ayatollah A‘rafi aliendelea kusema: Bila shaka, pia kuna nadharia nyingine ya upitilivu wa kupita kiasi ambayo si sahihi, inayodai kuwa mafundisho haya na elimu tulizonazo zinatosha kumtenganisha mwanadamu na safari yake ya kielimu ya kuelewa ulimwengu wa asili na kanuni zake. Wazo hili nalo ni batili.

Mkurugenzi wa Hawza alibainisha: Fikra sahihi ni ile ya tatu, ambayo ni mojawapo ya mihimili mikuu ya tamko na ujumbe wa Hawza iliyo mstari wa mbele na kiongozi. Nadharia hii ya tatu inasema kuwa Uislamu, kupitia mafundisho haya tunayoyasoma — kuanzia misingi ya imani hadi mifumo ya fiqhi, maadili na nyanja zote za elimu ya Kiislamu — una mfumo ulio thabiti na wenye mpangilio. Ni kama mti ulio na matawi mengi yaliyounganishwa; una asili thabiti lakini pia una uwezo wa kubadilika na kukua katika mwelekeo wa kihistoria, na unatoa kivuli juu ya maisha yote ya binadamu.
Hii ndiyo ndoto kuu inayotegemea nadharia hii ya tatu — ile ambayo Imam Khomeini (r.a) aliitangaza kwa sauti kubwa katika Madrasa ya Fayziya takribani miaka sitini na mbili au mitatu iliyopita.

Aliendelea kusema: Baadaye, kwa mitazamo ya wanafikra kama Allama Tabatabai, Shahid Murtaza Mutahhari na waheshimiwa wengine wakubwa, nadharia hii ilikua na kustawi, ikaendelea mbele, na leo kuvuka mipaka ya elimu za Kiislamu katika zama za sasa unategemea mtazamo huu wa kistaarabu.

Kwamba katika mfumo wa kielimu wa Hawza, karibu fani mia nne zimebuniwa; watu elfu moja walifanya kazi juu yake kwa kipindi cha miaka mitano, na mfumo wa masomo ya Hawza umetayarishwa, na kwa sasa katika mikoa mbalimbali na Qom zaidi ya masomo mia moja kati ya hayo yako katika hatua ya utekelezaji — na hii ndiyo maana ya fikra ya kistaarabu ya Uislamu.

Mjumbe wa Baraza Kuu la Hawza alisema: Roho ya hati nyingi na miradi ya kimapinduzi iliyowekwa katika miaka ya hivi karibuni, mojawapo ya nguzo zake kuu ni huu mtazamo mpana na wa kistaarabu juu ya Uislamu, na hili ndilo jambo ambalo Mtukufu Kiongozi amesisitiza hapa.

Kuhubiri kwetu kumejengwa juu ya msingi wa elimu na hoja za kiakili

Mkurugenzi wa Hawza akigusia mhimili mwingine wa ujumbe huu alisisitiza: Mhimili mwingine ni msingi wa elimu na maarifa Hawza. Hawza ni kituo cha elimu na maarifa. Katika miaka hii yote tulipokuwa tukikabiliana na wahubiri wa Kiwahabi na harakati kama hizo, tuliona kwamba wao hutumia maneno mepesi na elimu ya juu juu katika kuhubiri, ilhali kuhubiri kwetu kumejengwa juu ya msingi wa elimu na hoja za kiakili. Na elimu hii ya msingi ya Hawza ni mojawapo ya fahari kubwa za taasisi yetu.

Ayatullah A‘rafi alisema: “Fikhi yetu yenye uhai na tafiti zote hizi kubwa ni mfano wa maendeleo makubwa ya kielimu. Marehemu Al-Muhaqqiq al-Ardabili, kwa vitabu vyake vilivyo miongoni mwa kazi bora zaidi katika historia ya fikhi yetu, au mawazo mawili ya Mulla Sadra ambayo ni urithi mkubwa wa falsafa na urithi sahihi wa irfaan ya kiutendaji na kinadharia pamoja na mijadala mikubwa ya kielimu—yote haya yameandikwa katika historia ya Hawza.”

Akaongeza: “Hata hivyo, tuna mapungufu mengi katika kusindika na kuwasilisha mafanikio yetu. Hata katika Hawza hii inayoongoza na iliyo mstari wa mbele, Kiongozi wa Kidini (Ayatullah Khamenei) kwa upande mmoja ametaja fadhila nyingi za Hawza, na kwa upande mwingine amesema kwamba Hawza hii haijajibu kwa ukamilifu mahitaji ya leo — na hakika ni kweli. Kwanza, dunia ya kisasa ni dunia yenye ugumu mwingi, kama nilivyosema; na mapinduzi ya Kiislamu, ambayo yamefungua sura mpya katika maisha ya mwanadamu, yana mahitaji mengi ya kimsingi ya kimaandishi na kinadharia.”

Mkurugenzi wa Vyuo vya Kidini aliendelea: “Pili, kuna mahitaji ya jamii yetu wenyewe; tatu, mahitaji ya mfumo wa Kiislamu ambalo ni jambo jipya; na nne, ni kwamba Hawza ina mafanikio mengi. Lakini tunapoyafumbia macho upeo mpana wa dunia, na tukapuuza matarajio na mahitaji ya jamii, ulimwengu, mfumo na mapinduzi, ndipo tunapoyaona yale ambayo Kiongozi amesema — kwamba bado tuna kazi kubwa mbele yetu. Hata hivyo, hatupaswi kukata tamaa kutokana na changamoto zote; tunapaswa kufanya kazi. Msingi wa Hawza ni elimu na maarifa, na katika ujumbe huu yapo mambo muhimu sana kuhusu hilo.”

Ayatullah A‘rafi katika kufafanua mwelekeo wa tatu wa “ujumbe wa kihistoria” wa Kiongozi Mkuu wa Mapinduzi alisema: “Mwelekeo wa tatu ni mtazamo wa kihistoria kuhusu Hawza, jambo ambalo ni la lazima. Nilipoanza kusoma ujumbe huu, niliona kwamba ulianza na historia. Ukisoma ujumbe huu tena kwa mtazamo huo, utaona kwamba mara nyingi Kiongozi Mkuu amezungumzia historia ya Hawza na ya wanavyuoni wa Kiislamu, historia ya dunia, na hali ya leo.”

Akaongeza: “Sehemu nyingi za ujumbe huu ni historia. Nimewaambia wahariri wa vitabu vya kiada waandae maandiko kadhaa mazuri ambayo yataanza kwa historia ya dunia, kwa kusisitiza kipindi cha kisasa, ili mwanafunzi wa dini ajue dunia imepitia hatua gani na sasa ipo katika hali gani.”

Ayatullah A‘rafi aliendelea kueleza: “Jambo la pili ni historia ya kisasa ya eneo la ulimwengu wa Kiislamu, takriban katika karne mbili zilizopita; la tatu ni historia ya ualimu wa dini na Hawza, hususan katika karne mbili zilizopita; la nne ni historia ya Iran; na la tano ni historia ya Mapinduzi ya Kiislamu. Hizi ndizo nyanja za kihistoria ambazo ujumbe huu umezigusia. Ukiichunguza historia ya wanavyuoni, wakubwa na mabadiliko ya Hawza, utapata uhai na ari mpya. Huo ndio mtazamo wa kihistoria ambao ni nukta ya tatu iliyoangaziwa katika ujumbe huu.”

Asili ya mfumo wa kifikra wa Hawza na wanazuoni wa Kiislamu ni kuwa na fikra za kisiasa na uhalisia wa kisiasa

Mwalimu wa Hawza katika kufafanua mihimili mingine ya ujumbe huu aliongeza: “Mhimili wa nne ni utambulisho wa kiroho na kimaadili wenye mtazamo wa jihadi. Ni jambo la kuvutia kwamba Kiongozi Mkuu hapa ametafsiri elimu na malezi kama njia ya kulea mujahid wa kiutamaduni. Mhimili wa tano ni uhusiano wa kijamii na ushiriki wa kijamii katika kuwahudumia watu, jambo ambalo limetajwa mara kadhaa katika ujumbe huu. Mhimili wa sita ni utambulisho wa kisiasa kwa maana yake sahihi. Wale wanaopinga mtazamo wa kisiasa ndani ya Hawza, wao wenyewe hufikiri kisiasa. Asili ya mfumo wa kifikra wa Hawza na wanavyuoni ni kuwa na fikra na mienendo ya kisiasa — kimawazo na kimatendo. Bila shaka, siyo siasa za upotovu, bali siasa sahihi — zile zinazolenga kuwahudumia kwa watu na uhusiano mwema nao.”